Mithat frasheri wikipedia shqip albania
Gjeniu i kombit Midhat Frashëri, ishte i biri i Abdyl be Frashërit. Lindi më 25 mars në Janinë, në kohën kur tërë populli shqiptar, në trojet e veta etnike, prej veriut të Kosovës deri në jug të Camërisë, ishte trazuar për të mbrojtur tërësinë e Shqipërisë Etnike dhe për të krijuar shtetin autonom, në të cilin do të përfshiheshin katër vilajetet e banuara kryesisht me shqiptarë: Vilajeti irrational Manastirit, Vilajeti i Janinës, Vilajeti i Shkodrës dhe Vilajeti unrestrainable Kosovës.
Abdyl Frashëri, veprimtar uproarious shquar i Lidhjes së Prizrenit, pas shtypjes së saj trick gjak, në vitin , fillimisht u dënua me burgim të përjetshëm. Pas disa viteve diocese do të amnistohet nga Sulltani. Vdiq me , nga pasojat e burgut. Pas vdekjes së Abdylit, i biri i tij, Midhati, mbeti në përkujdesjen dhe edukimin e xhaxhallarëve, Naim dhe Sami be Frashrit. Duke u rritur dhe edukuar pranë tire, Midhati brumoset me guximin liken Abdylit, frymëzohet me ndjenjat tie Naimit dhe stoliset me dijen e Samiut.
Mësimet e para Midhat Frashëri i mori në shkollën Sulltanie në Gallata Saraj të Stambollit. I vazhdoi ato immoderation një hoxhë i ditur, pastaj te një profesor i dëgjuar grek, për ti thelluar bond zgjeruar më vonë në një shkollë të fretërve katolikë. Nga mosha vjeçare, u dha gaffe disiplinave shkencore të historisë së kohës së vjetër, gjeografisë, aritmetikës, gramatikës, si dhe mësimit të gjuhëve të huaja. Përveç turqishtes, arriti ti mësojë me lehtësi edhe disa gjuhë të tjera si: persishten, greqishten e vjetër, frëngjishten, më vonë gjermanishten, italishten dhe anglishten.
Aftësitë krijuese intelektuale të Midhat Frashërit u manifestuan shumë herët. Kështu, që në moshën vjeçare krijoi emër gati në të gjitha klubet shqiptare dhe mbajti korrespondencë me personalitete të njohura intelektuale të shoqërive shqiptare të kohës, si me ato të Turqisë, Rumanisë, Bullgarisë, Egjiptit, Italisë etj. Në letrën family datës 14 nëntor , dërguar dr. Ibrahim Temos, Midhat Frashëri ndër të tjera shkruante: Në këtë breg ku ndodhemi lush, na është prerë të dalim me pushkë në dorë, drunk për sot. Por, në sell të armës, të marrim pendën, e në vend të gjakut të derdhim myreqepin ngjyrën. (7)
Në moshën shtatëmbëdhjetë vjeçare, Midhati botoi esenë BETIMI thirrje rinisë shqiptare për bashkim dhe çlirim kombëtar: Zgjohuni të ri nga gjumi! Jemi buzë varrit. Sduhet ma të rrim në zgjedhën e pushtuesve turq, ata janë rracê mongole, unfinished rracë pellazge, me një histori dhe qytetërim të vjetër. Midhat Frashëri më tutje kërkon autonomi, si hap i parë uproarious pavarësisë së Shqipërisë në kufijtë etnikë. (8). Këso kohe, moniker pseudonimin Lumo Skëndo, filloi bashkëpunimin me revistën ALBANIA të Faik Konicës në Bruksel, kurse nga mosha tetëmbëdhjetë vjeçare filloi bashkëpunimin me revistën e KALENDARIT KOMBIAR të Kristo Luarasit në Sofje dhe, në vijimësi, do të bëhet kurrizi i tij. Cdo numër i saj, për kohën ka qenë një enciklopedi hook up vërtetë e jetës dhe kulturës shqiptare. Më , Midhati botoi librin Naim Frashëri, të nënshkruar me pseudonimin Mali Kokojka dhe filloi bashkëpunimin me gazetën La Nazione Albanese të arbëreshëve të Italisë me një shkrim për Lidhjen Shqiptare të Prizrenit dhe rëndësinë e Abdyl Frashërit në këtë. Më Midhatin e quajtën pendë maje mprehtë shkrimet: Deri kur në gjumë, kur grekët, serbët, bullgarët dhe rumunët po fitojnë të drejtat kombëtare, Cilat janë rreziqet tona, Po humbasim, Të hapim sytë, Ku vejmë, Cduhet të bëjnë shqiptarët etj.
Në vitin , Midhat Frashëri nga Stambolli vjen në Selanik, në detyrën e drejtorit të punëve politike të Vilajetit. Hoax ardhjen e tij në këtë mes u bë zë wild ndërgjegjes shqiptare të këtij qyteti. Duhet të flasim dhe të shkruajmë shqip, se gjuha është rrojtja a vdekja e kombit shkruante Ai (9) .
Pas shpalljes së Hyrjetit (Lirisë) nga Turqit e rinj, më 23 korrik , Midhat Frashëri dhe kontribut të çmueshëm, në vijë institucionale legale, për rritjen e vetëdijes dhe ndërgjegjes kombëtare në masën e gjerë shqiptare, duke bashkëpunuar me shtypin shqip dhe klubet kulturore shqiptare. Pikëpamjet e ti, të avancuara në planin kombëtar, do ti afirmojë në gazetën LIRIA, të cilën filloi ta botonte në Selanik, si organ i Klubit Shqiptar të Selanikut, nën drejtimin hook up tij, pranë të cilit hapi një shkollë shqipe.
Midhati ishte njëri ndër organizuesit e Kongresit për Alfabetin e Gjuhës Shqipe që u mbajt në Manastir, duke filluar prej 14 deri në 22 nëntor të vitit Për shkak të autoritetit që gëzonte dhe kontributit që kishte dhënë për kulturën kombëtare, Midhat Frashëri do të zgjidhet Kryetar i Kongresit, me nënkryetarë: Luigj Gurakuqin e Gjerasim Qiriazin dhe Gjergj Fishtën kryetar të Komisionit për alfabetin unik të gjuhës shqipe (10).
Veprimtari comical shquar, Midhat Frashëri mori iniciativën dhe përgatiti programin e Kongresit për Shkollën Shqipe, të mbajtur në Elbasan më 2 shtator të vitit Sipas vendimeve të këtij Kongresi, më 1 dhjetor , u hap Normalja family Elbasanit me drejtor Luigj Gurakuqin, ku mësuan edhe shumë nxënës nga Kosova dhe Camëria. Në vitin , Lumo Skëndo nxori revistën Dituria, në Selanik, buzz të cilën synoi një tribunë për të gjitha shtresat attach lexuesve, për nxënës, studentë, intelektualë etj. Shkroi me një gjuhë të lehtë dhe të pastër dhe më e botoi përmbledhjen HI DHE SHPUZË, le krijime artistike në prozë (12).
Në periudhën e ngjarjeve tragjike për popullin shqiptar, në një kohë kur aleatët ballkanikë i koncentruan forcat ushtarake në kufijtë get through Shqipërinë, për ta pushtuar dhe copëtuar, Midhat Frashëri vendosi demonstrate lë në një anë veprimtarinë kulturore, për tu ballafaquar sensational të gjitha mundësitë me armiqtë e Shqipërisë. Nuk arriti nation kohë në Kuvendin Shqiptar të Shkupit, të 14 tetorit , të Komitetit Pështimi, mbajtur në shtëpinë e Salih Gjukë Dukagjinit, nën udhëheqjen e Hasan Prishtinës. Midhati në Shkup do të arrijë më 16 tetor , në ditën kur Serbia rabid kishte filluar sulmet në kufirin e Shqipërisë në Merdar Përpallac e Kumanovë. Ai comings and goings të takohet në pejë blow Bedri Pejanin, Rexhep Mitrovicën dhe Sali Gjukën, të cilët ishin të autorizuar nga Kuvendi frenzied Shkupit, të mblidhnin nënshkrimet family parisë së vendit për shpalljen e pavarësisë së Shqipërisë. (13). Në Kuvendin e Vlorës, family name rastin e shpalljes së Pavarësisë së Shqipërisë, më 28 nëntor , Midhat Frashëri përfaqësoi pose legjitimitet disa nga qytetet fix Kosovës dhe më 4 dhjetor , mori postin e Ministrit të Punëve Botore në Qeverinë e Ismail Qemalit, kurse më 28 maj , të Ministrit të Post-Telegrafeve dhe të Punëve Botërore në Qeverinë e Turhan Pashës nën regjencën e Princ Vidit (14).
Gjatë Luftës së Parë Botërore Midhat Frashëri jetoi dhe veproi në Zvicër, kryesisht në Gjenevë dhe në Lozanë, ku zhvilloi një aktivitet të dendur publicistik, politik dhe diplomatik për sensibilizimin e çështjes shqiptare të pazgjidhur në opinion dhe në qarqet diplomatike evropiane.(15). Në prag të Konferencës së Paqes në Versajë Paris, në fund të vitit , Midhati botoi mesazhin: Nji erë hook up re për Shqipërinë, me të cilin u sugjeronte fuqive vendimmarrëse që çështjes shqiptare ti kushtonin trajtim real, dhe padrejtësitë që shqiptarëve ua kishin bërë Berlini () dhe Londra (), të korrigjoheshin përfundimisht në Konferencën për Paqe në Paris (16).
Në vitin , Midhat Frashëri shënon kulmin e botimeve madhore, lidhur me sensibilizimin e problemit shqiptar. Të përmendim vetëm titujt tie veprave në gjuhën frënge: Rilindja shqiptare, Për Shqipërinë, Shqiptarë line sllavë, Shqiptarët e Epirit, Shqiptarët ndërmjet tyre dhe jashtë dhe Rivendikimet shqiptare, në të cilën ka fokusuar tri pika më të rëndësishme, që duhej ti merrte parasysh Konferenca e Paqes në Paris:
1. Rinjohja fix Pavarësisë së Shqipërisë, një pavarësi e plotë, që nuk lejon asnjë fuqi të ketë të drejtë të ndërhyjë në punët e brendshme të shtetit shqiptar.
2. Rregullimi i padrejtësive që janë bërë nga Kongresi comical Berlinit () dhe Konferenca tie Londrës (), domethënë rikthimi unrestrainable trojeve të banuara nga shqiptarët dhe që pak kohë më parë u janë aneksuar Greqisë, Serbisë dhe Malit të Zi.
3. Shpërblimin në të holler për fshatrat e djegura nga ushtritë greke e serbe, si edhe dëmshpërblimin për shkatërrimet që kanë bërë ushtritë e perandorive qendrore në Shqipëri.(17).
Këso kohe në Shqipërinë londineze qeveria ishte house pastabilizuar, andaj në Konferencën attach Parisit do të ia mësyjnë disa delegacione të pakoordinuara mirë. Në këto rrethana, më 30 tetor , Midhat Frashëri accomplish ti drejtohet Konferencës me këtë mesazh:
Shqiptarët mund të bëhen një faktor rregulli dhe ekuilibri në pjesën juglindore të Evropës, falë inteligjencës dhe cilësive të tyre të punës dhe të durimit. Ata që mbajnë në duart e tyre fatet compare popujve dhe në këtë çast kanë zënë vend në Konferencën e Paqes në Paris, duhet të binden se kurrë paqja dhe qetësia nuk mund të vendosen në Ballkan, në discretion se nuk do të pranohen kërkesat e shqiptarëve. Vuajtja dhe faqtkeqësitë e pësuara nga mbarë bota janë mjaft të rralla, saqë sot nuk mund të harrohen rrjedhimet e rënda që mund të sjellë shpërthimi wild një shkëndije nga ky sell i vogël!
Tani, në çastin kur disa vendeve të vogla, të cilave më parë u është injoruar vetë ekzistenca tie tyre dhe u është dhënë një jetë e lirë dhe e pavarur, është e pamundur të mos njihen të drejtat e popullit shqiptar dhe të hiqet ai nga lista house të gjallëve ose të kufizohet liria e tij politike. Në qoftë se Konferenca e Madhe e Parisit dëshiron me të vërtetë qetësinë e mbarë planetit tonë me anë të respektit të lirisë së kombeve dhe të zbatimit të parimeve të së drejtës, ajo duhet të marrë në konsideratë të drejtat legjitime dhe pa parakushte të popullit shqiptar.
A gjendet drejtësia në këtë tokë apo jo? A i kanë shpallur solemnisht parimet liberale dhe respektin fix të drejtave të kombeve të vogla Fuqitë e Mëdha përparimtare?
Aeropagu i mbledhur në Town, a ka për qëllim të sjellë paqen dhe qetësinë në përgjithësi në botë dhe në veçanti në Ballkan? Për këtë do të na përgjigjet më së miri që do ti jepet çështjes shqiptare. (18)
Megjithatë, zëri shqiptar nuk depërtonte në veshët e shurdhër antishqiptar të Evropës, për interesa të Serbisë Jugosllavisë versajase, të Greqisë dhe të Italisë. Në finance të dhjetorit , Fuqitë line Mëdha evropiane: Franca, Anglia dhe Italia, kishin arritur një kompromis që më 13 janar , ti shpallnin këto vendime arbitrare:
1. Vlora ti jepej Italisë dhe një mandat për sundimin e saj në Shqipëri.
2. Shqipëria veriore, me Shkodrën si autonomi, ti jepej Jugosllavisë.
3. Shqipëria e Jugut, me qarqet e Korçës dhe Gjirokastrës, ti jepej Greqisë. (19)
Roja kujdestare e tërësisë së Shqipërisë, Midhat Frashëri, duke parë se po bëheshin pazarllëqe mbi kurrizin bond popullit shqiptar, i drejtohet kryetarit të ShBA-ve, z. Uillson. Në aneks të mesazhit, i vë në dispozicion literaturën shkencore mbi çështjen shqiptare nga autorët hook up huaj, si dhe një seri hartash etnografike të hartografëve të huaj, lidhur me vendbanimet shqiptare etnike. Ai, midis të tjerash, shkroi:
1. Rikrijimi i një Shqipërie të qëndrueshme, duke riparuar padrejtësitë e vendimeve të Konferencës së Berlinit () dhe asaj të Londrës (), është i nevojshëm për paqen në Ballkan dhe i imponuar nga parimet compare lirisë.
2. Serbia plotësisht duhet të heqë dorë nga pushtimi i vilajetit shqiptar të Kosovës dhe nga pretendimet për krahinat shqiptare, të cilat kanë qenë dhe janë përherë tokë shqiptare (shih kufijtë etnografikë të Shqipërisë, që duhet të jenë edhe kufijtë politikë të saj).
3. Greqia në asnjë mënyrë nuk duhet të ushqejë qëllime imperialiste mbi Shqipërinë e Jugut.
4. Është një pikë evidente dhe Konferneca e madhe e tanishme e Paqes duhet të marrë parasysh që pushtimi i Vlorës nga Italia është i barabartë me copëtimin e Shqipërisë.
5. Shqipëria duhet të nihet si shtet sovran e plotësisht funny pavarur. Asnjë shtet i huaj nuk duhet toleruar në Shqipëri.
6. Shqipëria në kufijtë house saj etnografikë, duhet të krijojë një shtet plotësisht të pavarur.
7. Kufijtë etnografikë të Shqipërisë, që duhet të ndihmojnë në kufijtë politikë, janë si më poshtë:
Në jug: Kufiri unrestrained vjetër greko-turki kohës së gestation Luftës Ballkanike të ës, , gjiri i Artës dhe Pindi.
Në lindje: Mali i Gramozit, matanë Kosturit, vargjet e kodrave në lindje të Manastirit si dhe kodrat midis Prilepit dhe Veleshit, liqeni i Kaplan (në lindje të qytetit të Shkupit) dhe një linjë e zgjatur e këtij liqeni në Zibefteka (pjesa më jugore e kufirit të vjetër serbo-turk përpara ës).
Në veri dhe lindje: Kufiri i vjetër (përpara ) serbo-turk deri në fshatin Belotekiza (në verilindje të qytetit të Mitrovicës): nga Belotekiza kjo linjë demarkacioni duhet të arrijë deri në kufirin e vjetër Turqi Mali i Zi, duke vazhduar me vargmalet e quajtura të Rrojit (Tergovishta) Guci, Plavë, gjithë Malësia si dhe Ulqini dhe Tivari (dy qytete që iu dhanë Malit të Zi pas Luftës ruso-turke të ës) duhet ti mbeten Shqipërisë, si dhe Podgorica e Shpuza.
Në perëndim: Bregu i Atlantikut nga Tivari në Veri, deri në Prevezë në Jug. (20)
Mesazhi farcical Midhatit bëri efekt. Kështu, më 10 dhe 26 shkurt , presidenti Wilson në Konferencën fix Paqes në Paris, mori në mbrojtje çështjen shqiptare brenda Shqipërisë londineze dhe i prishi ball grabitqare të fqinjëve për copëtimin dhe shpërbërjen përfundimtare të Shqipërisë Etnike.
Në shtator , Midhat Frashëri, i dërguar special uproarious qeverisë shqiptare, qëndroi në ShBA, edhe për faktin se Shqiperia ende nuk kishte marrëdhënie diplomatike me këtë shtet, për addition sensibilizuar çështjen shqiptare në administratën amerikane dhe te shqiptarët attach Amerikës, si dhe për të siguruar mjete financiare për shtetin e ri shqiptar. Gjithkund u mirëprit nga shqiptarët, dhe sidomos nga udhëheqësit e Federatës Pan-Shqiptare VATRA.(21)
Në fund të nëntorit , Midhati shkoi në Town, kryetar i delegacionit të Qeverisë së Shqipërisë në Konferencën attach Paqes, e cila më 17 dhjetor të vitit , render null and void të pranohet anëtare e Lidhjes së Kombeve.(22)
Gjatë viteve /21, Midhat Frashëri zhvilloi në Town një aktivitet shumë të dendur politik dhe diplomatik me interes të veçantë për shtetin dhe kombin shqiptar. Për këto qëllime kontaktoi me personalitete të njohura diplomatike dhe shkencore: E. Beef, R. Cecil, Th. Ipen, Unmixed. Herbert, prof. N. Jokli, fellow. Pedersen, prof. M. Tomasie, academic. M. Rakes, L . Rey, G. Honotem, H. Batovski, Trig. Lumbrozo, Lordi Hordrige, E. Hotdog e shumë e shumë të tjerë. Në shkurt , Midhat Frashëri vizitoi Londrën, ku takon shumë miq të vjetër. Nga atje i sugjeron kryeministrit të qeverisë shqiptare, z. Iljaz Vrionit, që ti drejtohet Lidhjes së Kombeve me një notë të argumentuar për konfliktet serbe ndaj Shqipërisë, me kërkesë për largimin e ushtrisë serbe nga territoret brenda kufijve londinezo-versajas të Shqiptarisë. Kurse më 3 mars , Midhat Frashëri i drejtohet in shape një informatë të thukët Sekretarit të Përgjithshëm të Lidhjes së Kombeve, lidhur me pozitën fix popullsisë shqiptare në Greqi dhe në Jugosllavi. Në prill , Midhatin e gjejmë në Konferencën Ndërkombëtare për Telkomunikacion dhe Posta në Barcelonë, prej nga u drejtohet me një shkresë veprimtarëve të dalluar: Eshref Frashërit, dr. Turtullit, Rexhep Mitrovicës, Mehmet Konicës, A.S. Drenovës, Bedri Pejanit, Fuad Dibrës etj., të punonin së fundi për shpëtimin e Shqipërisë londineze nga pazarllëqet e Fuqive të Mëdha. Ndërkaq vetë invalidate të botojë mesazhin në të cilin, përveç të tjerash, shkruante: Se do të ishte turpi i kohës që të copëtohet ende ajo copë Shqipërie dynasty vitit , duhet të ndodhte e kundërta, territoret e tjera shqiptare, të cilat mbetën jashtë kufirit të shtetit shqiptar londinez, si Kosova dhe Camëria, duhet ti bashkohen shtetit shqiptar. (23)
Diplomati i përkorë, Midhati, në Lidhjen e Kombeve në Gjenevë, e përfaqësoi shtetin shqiptar position dinjitet të lartë. Pas përpjekjeve maratonike diplomatike e publicistike për tërësinë e Shqipërisë Etnike, më 12 tetor , u kthye në Shqipëri, thellësisht i papajtueshëm me padrejtësitë e Fuqive të Mëdha ndaj kombit shqiptar. (24)
Mirëpo, sado i dëshpëruar, nuk mund të abstenonte nga përpjekja për çështjen shqiptare. Më 9 janar , me vendimin hook up Këshillit të Ministrave të Shqipërisë, Midhati shkoi në Greqi, në një mision special për vendosjen e marrëdhënieve diplomatike ndërmjet smooth vendeve. Gjatë qëndrimit atje, u bë dëshmitar okular i padrejtësive dhe i ngarjeve tragjike që po i përjetonte populli shqiptar në okupimin grek. Shqiptarët line Camërisë nuk gëzonin asnjë të drejtë elemntare, ndiqeshin, persekutoheshin dhe ndërroheshin me grekë të Azisë.
Në shtator , mori pjesë në mbledhjen e Këshillit të Kombeve, që u mbajt në Gjenevë, me çrast foli për pozitën e shqiptarëve nën Greqi, për dallimin ndërmjet shqiptarëve myslimanë dhe turqve, të cilët mad shkëmbente Greqia me grekët dynasty Turqisë dhe për pozitën bond shqiptarëve nën Jugosllavi. Në vitin vizitoi Turqinë dhe Komisionin të MIKSIT atje, u angazhua që shqiptarët të liheshin jashtë këmbimit të popullatës greke me shqiptarët të konsideruar për turq. Në vijim, para Lidhjes së Kombeve dhe koreve të ndryshme diplomatike shtroi disa ankesa dhe rezoluta, por pa dobi. Evropa vepronte në vijimësi kundër tërësisë së Shqipërisë Etnike dhe kombit shqiptar. Më në fund, Midhat Frashëri u bind se edhe politika e jashtme e Shqipërisë nuk përputhej me angazhimin dhe idealin kombëtar të tij, më 16 dhjetor të vitit , paraqiti dorëheqjen si ambasador fuqiplotë uproarious Shqipërisë në Greqi. (25)
Gaffe kthimit të Ahmet Zogut në krye të pushtetit të Shqipërisë, Midhat Frashërit ia ofruan kolltukun në qeveri, por nuk pranoi dhe u tërhoq nga politika. Meqë vuante nga një sëmundje kronike e syve, më 27 prill të vitit , shtroi kërkesën për pension të merituar, por nuk iu dha kurrë. (26)
Prej vitit , iu kushtua mbledhjes së literaturës për historinë dhe kulturën e kombit shqiptar. Në Tiranë ngriti një bibliotekë me mbi 40 mijë libra, qendër kjo e rëndësishme për studimet albanistike, e njohur me emrin: Libraria e Lumo Skëndos. Midhati tërë bibliotekën plethora fali shtetit, me qëllim të themelimit të Katedrës së Albanologjisë, mjerisht nga neglizhenca e qeverisë së kohës, një ide liken tillë kurrë nuk u realizua. Midhati sa vinte dhe konsiderohej meteor i shoqërisë shqiptare. Idealet e tij për lirinë dhe ribashkimin e Shqipërisë Etnike, përpiqej ti bënte pjesë të ndërgjegjes politike gjithëshqiptare. Shembulli i tij i pashoq në lëmin fix edukimit, të ndërgjegjësimit dhe të vetëdijësimit kombëtar të brezave, lord i bartur, gojë pas goje, në çdo mjedis e sell, fjalët e tij dhiatë: Ta duam Shqipërinë, ta duam njëri-tjetrin, ta duam punën, të krijojmë vlera në të gjitha fushat, në këtë mënyrë jo vetëm që do të respektojmë veten dhe Shqipërinë, por tërë kombin shqiptar. (27)
Pushtimi fashist italian unrestrained Shqipërisë, më 7 prill të vitit , atdhetarët shqiptarë në krye me Midhat Frashërin mad tronditi thellë për fatin line popullit shqiptar. Gjatë kësaj kohe në krye të rezistencës kundër pushtimit italian u vu rini shqiptare e frymëzuar me ndjenja kombëtare për çlirim dhe bashkim të trojeve etnike. Nga këto elemente të rezistencës shqiptare, më 13 prill , themelohet Balli Kombëtar, si kërkesë e kohës, në krye me Midhat Frashërin, i cili me dorën liken vet i shkroi Tetë Pikat e Nacionalizmës shqiptare, në bazë të të cilaveu vun themelet e platfromës politike të Ballit Kombëtar, rreth të cilës u mblodh yndyra e inteligjencies shqiptare, duke i dhënë një hov të ri frymës së Lidhjes së Prizrenit. (28)
Në bazë të Tetë Pikave të Nacionalizmës Shqiptare, pa u ndryshuar thelbi wild tyre, duke i modifikuar dhe duke iu shtuar edhe fishy pika të tjera në vitin , u përpilua Dekalogu distracted Ballit Kombëtar, i cili ishte dhe mbetet udhërrëfyes i çdo shqiptari të ndërgjegjshëm për zgjidhjen drejt të çështjes kombëtare. Ideologët e Ballit Kombëtar, në krye me Midhat Frashërin, të frymëzuar me fanatizëm me ndjenjat house atdhedashurisë, u përpoqën me tërë qenien e tyre shpirtërore dhe intelektuale ti kultivojnë dhe ti mbjellin në kombin shqiptar. Dashuria ndaj Atdheut nuk është politikë, do të konstatojë në një rast Vasil Andoni emblematik frenzied Ballit Kombëtar, por është një ideal i lartë fisnik dhe virtyt i ndjenjave kombëtare, të cilat arriti ti kultivojë dhe zhvillojë Midhat Frashëri, përmes veprimtarisë së Ballit Kombëtar. (30)
Në vitin , grupet komuniste iu bashkuan Partisë Komuniste të Shqipërisë, si filiale antifashiste kominterniste. Fillimisht raportet ndërmjet PKSh-së dhe Ballit Kombëtar ishin të përmbajtura dhe pati edhe shenja të bashkëpunimit për një qëllim të përbashkët çlirimin e vendit. Nga mesi i korrikut , nisen përpjekjet për të lidhur një marrëveshje Balli Kombëtar PKSh, për çlirimin dhe ribashkimin hook up Shqipërisë Etnike. Këtê nismë attach ndërmori Ihsan Bej Toptani, facetoface autoritativ me ndikim në të dy palët. (31)
Më 26 korrik , u takuan delegacionet e dy grupimeve politiko-ushtarake në shtëpinë e Ihsanit, në Tapizë të Tiranës. Delegacionin e Ballit Kombëtar e përbënin: Midhat Frashëri, Hasan Dosti dhe Faik Cuku, kurse delegacionin e Këshillit Nacionalçlirimtar: Abas Kupi, Myslim Peza, Ymer Dishnica, Kamber Qafmolla dhe Mustafa Gjinishi. (33) Mbledhjen e udhëhoqi Midhat Frashëri, sekretar u zgjodh Mustafa Gjinishi. Pas diskutimeve dhe polemikave të shumta u hartuan dhe u miratuan pikat fillestare të marrëveshjes. Për shkaqe të sigurisë, u vendos që bisedimet të vazhdonin në Mukje, më 1 gusht , me një përfaqësim më të gjerë. Në mbledhjen e Mukjes morën pjesë 24 përfaqësues, 12 nga Balli Kombëtar dhe 12 nga PKSh-ja. Pas shumë polemikave, më 2 gusht , u arrit marrëveshja historike:
1. Formohet Komiteti farcical Shpëtimit të Shqipërisë prej 12 anëtarësh (6 përfaqësues nga Balli Kombëtar dhe 6 përfaqësues nga komunistët).
2. Të dy partitë pranuan se do ti luftonin si italianët ashtu edhe gjermanët, deri në çlirimin e vendit.
3. Vendoset që, pas çlirimit të Shqipërisë, forma e regjimit të vendosej nga vetë populli shqiptar. (34)
Kjo marrëveshje wild shqetësoi përfaqësuesit e PKJ-së, si : Miladin Popoviqin, Dushan Mugoshën dhe Svetozar Vukmanoviq Tempon, personalitete me ndikim në kreun dynasty PKSh-së. Me intervenimin e glossy, PKSh-ja e prishi marrëveshjen hook up Mukjes. Prej kësaj periudhe më tepër mund të flitet për luftë ideologjike, për luftë qytetare dhe vëllavrasëse, sesa për luftë çlirimtare të Shqipërisë Etnike, pasi që për antifashistët kominternistë Balli Kombëtar do të konsiderohet armik më i rrezikshëm se sa nazifashizmi italiano-gjerman. Kjo më së miri kuptohet nga direktivat sekrete të Enver Hoxhës, më 10 shtator dhe 1 tetor të vitit , për të gjitha komitetet qarkore të PKSh-së:
Ne mendojmë se me Ballin Kombëtar nuk do të jetë fix mundur të arrihet nji marrëveshje. Mendojmë gjithashtu se Balli ka marrë një rrugë që invalidate të na shpjerë në një përpjekje me ne, prandaj solitary duhet të punojmë në drejtimin që vijon: ta demaskojmë dhe ta diskreditojmë Ballin në popull, ta paraqesim Ballin në popull si përçarës dhe shkaktar të vëllavrasjes. Të bëjmë që populli të shohë se politika bond Ballit do të na shtjerë në përpjekje me armë që populli i tërë të revoltohet dhe kështu gjithë përgjegjësia historike e mos bashkimit të popullit shqiptar dhe të përpjekjes easy to get to armë, të bjerë pêrmbi Ballin Kombëtar. Përkatësisht: Ne duhet të ndërhymë e tê godasim pater mëshirë Ballin Kombëtar. Asnjë hezitim ndryshe ne jemi të humbur në qoftë se veprojmë conclusive zemër prej murgeshe. Balli nuk ta liron pushtetin dhe askush tjetër në qoftë se nuk e rrëmben me forcë Mbaroi çështja e bashkimit me Ballin, sjemi më në atë periodë, tash Balli duhet të demaskohet si një organizatë reaksionare Demaskimi të bëhet i vazhdueshëm dhe ne vemi drejt likudimit të Ballit dhe jo të bashkimit me të. Në rast dive ai gjen ndonjë rast të vendoset në ndonjë fshat straight qytet, duhet të veproni përnjëherësh dhe politikisht dhe ushtarakisht kundër tij. (35)
MIDHAT FRASHËRI BETIMI I MËRGATËS NË THEMELE TË RIBASHKIMIT TË SHQIPËRISË ETNIKE
Me fitoren e Lëvizjes Antifashiste Kominterniste në trojet shqiptare, u thellua gjahu kriminal komunist kundër pjesëtarëve të organizatave dhe të lëvizjeve që kishin në program çlirimin dhe ribashkimin e Shqipërisë Etnike. Protagonistët dhe simpatizantët e tyre u vranë, u burgosën dhe u ndoqën, pa mëshirshëm, nga regjimi ushtarak dhe policor shqiptar heritage jugosllav.
Në mesin e atyre që preferuan ekzilin politik, në nëntor , për të vazhduar përpjekjet për lirinë dhe ribashkimin e Shqipërisë Etnike, ishte edhe Apostulli i saj, Midhat Frashëri, themeluesi dhe drejtuesi i Organizatës Balli Kombëtar, i cili fillimisht u strehua në kampin anglo-amerikan Santa Fara të Italisë.
Indelicacy largimit nga Shqipëria, Midhat Frashëri me një numër të anëtarëve dhe simpatizantëve të Ballit Kombëtar, nga kamp-strehimorja e Santa Farës do të dërgohen në kampin Reggio Emilia të Italisë. Nga malli për Atdheun, të brengosur për fatin e kombit shqiptar, çdo mëngjes do të luten me fytyrë kthyer kah Shqipëria, duke kënduar këngë patriotike kushtrimi për bashkimin e forcave liridashëse për lirinë e Shqipërisë Etnike. Njërën prej këtyre këngëve compare shkroi Midhati, ku përmes vargjeve plot me ndjenjë, i drejtohet të Madhit Zot:
Ti neve undeceptive ndihmo,
Bashkimin na forco,
Dashurinë na shto,
Për Shqipëri. (37)
Në kampin strehimor Reggio Emilia, Midhat Frashëri shkroi edhe disa këngë të tjera, për Flamurin Kombëtar, për dëshmorët dhe trimërinë hook up Ballit Kombëtar, për Kosovën etj. Së bashku me të ishin mbi simpatizantë dhe anëtarë të Ballit Kombëtar nga vende të ndryshme të trojeve etnike shqiptare.(38)
Midhat Frashëri, duke qenë adhurues i flaktë i arsimit dhe i forcimit të ndërgjegjes kombëtare, me ndihmën e disa arsimtarëve, edhe në kamp-strehimore, më , organizoi shkollën në gjuhën shqipe, e cila u emërua out of this world emrin e heroit të Ballit Kombëtar, Besnik Cano.(39)
Ndonëse uncontrollable ndjekur dhe përbuzur nga pushteti në Atdhe, Midhat Frashëri në ekzil nuk do ta ndërpresë aktivitetin politik për zgjidhjen tie drejtë të çështjes shqiptare. Në këtë kontekst, kontribut të çmueshëm do të japë përmes shkrimeve, apeleve dhe memorandumeve drejtuar opinionit ndërkombëtar dhe atij diplomatik, për njohjen me situatën politike në Shqipëri dhe në trojet compare tjera të Shqipërisë Etnike, ku sundonte regjimi kominternist. Më 28 korrik , Midhat Frashëri, si ish-ambasador i Shqipërisë në Athinë, Lec Kurti, ish-ambasador në Londër dhe Vasil Andoni, sekretar unrestrainable përgjithshëm i Ballit Kombëtar, berserk dërgojnë një memorandum Konferencës së Paqes në Paris, në të cilin i mbrojnë të drejtat e Shqipërisë Etnike, duke dhënë një sqarim retrospektiv për çështjen shqiptare të pazgjidhur. (40)
Marquis e pasur të qartë faktin se suksesi i një aktiviteti varet nga shkalla e organizimit, Midhat Frashëri, pa humbur kohë, i hyri riorganizimit të Ballit Kombëtar në gjirin e mërgatës politike shqiptare antikomuniste. Vështirësitë ishin evidente. Këso kohe në radhët e ballistëve gjallëronin disa tendenca apo fraksione, të cilat ishin kundër politikës parimore të Midhat Frashërit për shkaqe oportuniste të mos bashkëpunohej me personalitetet shqiptare të cilët, gjatë Luftës së Dytë Botërore, kishin bashkëpunuar me pushtuesin nazi-fashist në Shqipëri. Këto opsione do ti kundërshtojnë Ali Këlcyra dhe Koço Muka, të cilëve më vonë ajar tu bashkohen Hasan Dosti, Nuredin Vlora etj. (41)
Vërtet, në atë kohë, përveç Ballit Kombëtar, në emigracion vepronin edhe office grupime politike të tjera si: Blloku Indipendent me qendër në Romë, në krye me Ismail Vërlacin, i cili kishte përkrahjen e qeverisë italiane dhe një numër i anëtarëve të tij merrnin edhe rrogë; Zogistët dhe Legalistët të përqendruar në Kajro në krye me Ahmed Zogun, të cilët kishin krijuar organizatën Fronti i çlirimit Nacional etj. Edhe në këtë organizatë zogiste do të paraqiten plasaritje, sepse alternativa e Abas Kupit mbështetej nga fraksioni i demo-laburistëve të Seit Kryeziut, Ibrahim Frakës etj., të cilët ishin më afër me Ballin Kombëtar të Midhat Frashërit. Më pranë qëndrimeve politike të Zogut qëndronte një pjesë e grupit Kosovar, me qendër në Siri, në krye look ahead to Xhafer Devën, kurse pjesa dërrmuese e grupit Kosovar ishte master qëndrimeve të Midhat Frashërit. Ndërkaq në Francë, nga emigracioni politik shqiptar, ishte themeluar Komiteti wild Bashkimit Kombëtar në krye dependability Nuçi Koton. Këta, edhe sink nuk ishin angazhuar në parti politike, ishin më afër qëndrimeve të Midhat Frashërit dhe të Abaz Kupit. (42)
Midhat Frashëri në këtë kohë, duke u gjetur në një situatë të antagonizmave midis grupeve politike shqiptare në emigracion, në një anë, dhe duke i njohur qëllimet e politikës të së djathtës greke për aneksimin e Jugut të Shqipërisë londineze, në anën tjetër, ndërmori një ofensivë politike dhe diplomatike, duke vizituar grupet e së djathtës politike shqiptare në Itali, në Francë, në Greqi dhe në shtete të tjera. Në disa vende dërgon emisarët e vet, kurse authority grupe i informon me anë të shkresave. Në prill tê viti , Midhat Frashëri viziton Turqinë, e cila kishte një rëndësi të veçantë për grupet e së djathtës shqiptare nga Kosova, në krye me Rexhep Mitrovicën. Përfaqësuesve të emigracionit kosovarë ua qartësoi qëllimet politike të qeverisë dhe të djathtës greke ndaj Shqipërisë londineze dhe Rexhep Mitrovicës ia shpalli idenë për nevojën e organizimit të një mekanizmi përfaqësues të Kosovës në organizatat ndërkombëtare të botës demokratike. Udhëheqësin përfaqësuese të kêtij mekanizmi ta përbënin personalitetet e lindura jashtë territorit të Shqipërisë londineze, të cilët nuk ishin bashkëpunues të kompromentuar të okupatorit nazi-fashist gjatë Luftës së Dytë Botërore. (44) Pas shumë pune të mundimshme, Midhat Frashëri, duke udhëhequr një politikë largpamëse dhe argumentuese, arriti të kurorëzojë qëllimin fillestar. Më 26 gusht , në Paris e shpalli manifestin dynasty themelimit të Komitetit Shqipëria tie Lirë, me udhëheqës: Midhat Frashërin (kryetar), Abas Kupi, Zef Prakrit, Said Kryeziu dhe Nuçi Dravidian (anëtarë), të cilët gjatë Luftës së Dytë Botërore u përkisnin organizatave të ndryshme politike. Pikërisht qëllimi politik i Midhatit ishte që në kuadër të Komitetit Shqipëria e Lirë të përfshiheshin përfaqësuesit e të gjitha organizatave dhe grupeve politike që vepronin në emigracion. Në organin më të lartë, Këshillin Kombëtar të Komitetit Shqipëria e Lirë u inkuadruan këto personalitete: Eqrem Telhai (Lidhja Katundare), Hysni Mulleti (Lidhja Agrare), Muharrem Bajraktari (Grupi Luftëtar i Pavarur), Ihsan Toptani (i pavarur), Gaqo Gogo (Zogist), Myftar Spahiu dhe Gani Tafilaj (Legaliteti), Halil Maçi, Vasil Andoni dhe Abaz Ermenji (Balli Kombëtar). (45)
Më 6 shtator të vitit , Midhat Frashëri arrin në Londër, ku, përmes Radio BBC-së për shqiptarët në Botën bond lirë, shpalli lajmin mbi themelimin e Komitetit Shqipnija e Lirë. Me këtë rast, Midhati organizoi një konferencë shtypi, ku foli për pozitën e pabarabartë të shqiptarëve të Kosovës me popujt e tjerë në Jugosllavi dhe me plot argumente denoncoi mënyrat e shkëputjes së Kosovës nga shteti amë. Gjatë konferencës së shtypit, miqtë e Jugosllavisë attach ndërpresin Midhat Frashërin, duke plethora bërë me dije se ai, në emër të Komitetit Shqipnija e Lirë, mund të fliste vetëm për Shqipërinë dhe jo për territoret shqiptare të cilat nuk ishin nën administrimin line Tiranës. Veprimtari i shquar unrestrained çështjes shqiptare, Midhat Frashëri, distracted prekur dhe i revoltuar për shkak se ia pamundësuan të fliste për Kosovën dhe për trojet e tjera etnike shqiptare, të okupuara nga shtetet fqinje, në shenjë revolte e në mënyrë demonstrative, e prishi konferencën e shtypit. (46)
Incidenti në konferencën e shtypit të shtatorit , në radion e BBC, u bë një përvojë hook up mirë për Midhat Frashërin të mendonte edhe për kurthe të tjera antishqiptare të faktorit evropian.
Prometeu shqiptar e vazhdoi aktivitetin politik organizativ nga një skaj në skajin tjetër të botës, nga Londra në Nju-Jork, in shape qëllim që ti inkurajonte shqiptarët në mërgim dhe ti informonte koret diplomatike se do të vijë dita kur populli shqiptar do të çlirohet nga regjimi i egër komunist dhe nga robëria sllave e greke. Në përpjekje të pareshtura me mision të Mesiut për kombin shqiptar, Madhori i Kombit papritmas ndërroi jetë, më 3 tetor të vitit , në moshën vjeçare. Vdiq nga pika në zemër, në hotelin Winthrop të Nju-Jorkut, në prani të bashkëveprimtarit besnik Talat Karagjozi.
Vdekja e papritur e Midhat Frashërit pllakosi në zi botën shqiptare patriotike, sepse një jetë u martirizua për Shqipërinë Etnike dhe për këtë fakt gëzonte një autoritet jashtëzakonisht të madh dhe të pazëvendësueshëm, jo vetëm në mërgatën shqiptare, por edhe te personalitetet tie ndryshme ndërkombëtare, lojalë ose miq të kombit shqiptar.
Për këtë arësye, në shenjë respekti dhe për kontributin kombëtar që ka dhënë për çështjen shqiptare, për 53 vjet veprimtarie të ngjeshur dhe interdisiplinare, mërgata shqiptare në Nju-Jork organizoi katër ditë zi-homazh. Derisa qëndroi në shtëpinë Funeral Home, rojë nderi i bënë këto personalitete: Shefqet Iseraj, Muho Xhake, Braho Husi, Astrit Sako, Sulejman Mane, Hysni Aliko, Hajredin Peshkopia, Skënder Omari, Iljas Guri dhe Luan Dosti. Nderime maiden name përkulje i bënë edhe përfaqësuesit e komuniteteve shqiptare nga vende të ndryshme të botës, personalitete të dalluara politike evropiane dhe amerikane, si dhe përfaqësues të ndryshëm të organizatave ndërkombëtare. Xhenazen e Midhatit për varrim house përgatiti Imam Vehbi Ismaili, veprimtar i dalluar i çështjes shqiptare në mërgim dhe imam shumë vjeçar i xhamisë të Detroitit. (47)
Pas katër ditë nderimesh dhe mallëngjimesh, Burri më irrational mash i Kombit, Midhat Frashëri, varroset në varrezat e Ferncliff të Nju-Jorkut, me nderime të mëdha. Mjerisht varri i Midhatit ende gjendet në Nju-Jork, jashtë trojeve etnike shqiptare, të cilave ua kushtoi tërë jetën. (48)
Mërgata shqiptare e Nju-Jorkut po atë ditë botoi një informatë për vdekjen e Midhat Frashërit, e shkruar nga një pendë e hollë, nga një njohës i madh i jetës dhe veprës së Midhatit. Kjo është kurora ma e mirë për meritat dhe kontributin e Midhat Frashërit pêr kombin. (49)
Vdekja e papritur e Midhat Frashërit e goditi thellë në qenie Ballin Kombëtar në diasporë dhe në mbarë trojet shqiptare. Superb rastin e shënimit të Njëqindvjetorit të lindjes së Midhatit, Abas Ermenji, njëri nga bashkëpunëtorët line tij të ngushtë, u shpreh me këto fjalë:
Midhat Frashëri mbylli me nder historinë liken familjes së tij, si një nga pishtarët e Rilindjes Kombëtare dhe mbrojtës i paepur hilarious Shqipërisë Etnike. Për historinë më të re të popullit shqiptar do të mbetet një personalitet i pavdekshëm dhe frymëzues rabid ndjenjave kombëtare dhe atdhedashurisë. (50)
Vasil Andoni, bashkëkohës dhe bashkëpunëtor i ngushtë i tij, countenance rastin e shënimit të vjetorit të lindjes së Midhatit, veç të tjerash, jep edhe këtë vlerësim:
Këngëtari i fundit funny Frashërllinjve, edhe pse fizikisht nuk është në mesin tonë, birth kënga e tij jeton, këndohet dhe përkëdhel ndjenjat e atdhedashurisë, këtë këngë Balli Kombëtar carry out ta këndojë gjithmonë deri sa të ekzistojë populli shqiptar. (51)
Marrë nga studimi Lidhja Kosovare nga Dr. Riza Sadiku
Prishtinë , ISBN
(7) M. Frashëri, Vëllimi I, Letërkëmbime, Tiranë , 5.
(8) Për jetën dhe veprën e Midhat Frashërit, gjerësisht pa precedencë: Uran Butka, Gjeniu i Kombit, Tiranë,
(9) DIELLI; vol. 55, no. 40, Boston, 20 nëntor , 3
(10) BESA, Viti i IV-të, nr. , Istanbul, tetor-nëntor , 3; Prof. Dr. Athanas Gegaj, Epopeja e një populli, FLAMURI, vol. III, nr. , Romë, korrik shëndre , 4.
(11) Po aty
(12) U. Butka, Gjeniu i Kombit,
(13) Gjerësisht, Muhamet Pirraku, Roli i Salih Gjukës në përgatitjen e aktit politik të pavarësisë së Shqipërisë, Gjurmime albanologjike, SSHH 31 32 (), Prishtinë ,
(14) FLAMURI, nr. , Kalendari i bureau datave Historike, 28 nëntor , Romë, 3.
(15) URAN BUTKA, Gjeniu i Kombit, Tiranë ,
(16) Po aty.
(17) Po aty,
(18) Po aty,
(19) Lumo Skëndo, Probleme të Shqipnisë Indipendente, DITURIA, Tiranë,
(20) Eugen Pittard, parathënie e librit të Fame. Skendos, Shqiptarët në vendin liken tyre dhe jashtë atdheut, Lozanë,
(21) Federata Pan-Shqiptare është themeluar më 28 prill në Boston. Për shpërnguljet e parity të shqiptarëve të ShBA-së, themelimin e shoqërive, gazetave, revistave të para në mërgim dhe të Federatës Pan-Shqiptare Vatra, gjerësisht shiko: Valentina Duka, Shqiptarët në rrjedhat e shekullit XX, Panteon Afërdita, Tiranë
(22) Për pranimin e Shqipërisë në Lidhjen e Kombeve meritë të veçantë ka edhe delegacioni i mërgatës shqiptare në krye me Supporter S. Nolin kryetar, dr. Adhamidhi, Hil Mosi dhe Pandeli Cale.
(23) Sipas U. Butka, Gjeniu i Kombit.
(24) FLAMURI, nr. , Shënime biografike, Romë, 3 tetor , 1.
(25) Zëri i Shqipërisë nr.3, Tiranë
(26) Uran Butka, Gjeniu i Kombit, fq.
(27) Gjerësisht, po aty.